Ο Cristoforo Buondelmonti και το Μεγανήσι

 

Ο Κριστόφορο Μπουοντελμόντι γεννήθηκε το 1385 στη Φλωρεντία. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και συγκεκριμένα γιος του Νίκολο Μπουοντελμόντι, πλούσιου και ισχυρού Φλωρεντινού. Η οικογένειά του διατηρούσε γαίες σε όλη την Τοσκάνη, πολλά palazzi και άλλα σημαντικά κτήρια και είχε στην ιδιοκτησία της ακόμα και πλατείες, τις οποίες φυσικά αξιοποιούσε επικερδώς.

Ο Κριστόφορο δεν αναγκάστηκε ποτέ να εργαστεί. Μορφώθηκε και έγινε ιερέας. Η περιπετειώδης φύση του ωστόσο, συνεπής με το Αναγεννησιακό πνεύμα, τον οδήγησε σε ταξίδια στην λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου. Σε αυτά καταγράφει με πολλές λεπτομέρειες γεωγραφικά, κοινωνικά, μυθολογικά, ιστορικά και άλλα στοιχεία των τοποθεσιών που επισκέπτεται, κυρίως των νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου.

  Ο Μπουοντελμόντι ξεκίνησε τα ταξίδια του το 1414 και επισκέφτηκε μεταξύ άλλων και την Κωνσταντινούπολη. Σε αυτόν ανήκει ο παρακάτω χάρτης του 1422 που απεικονίζει τα τείχη της πόλης και θεωρείται μοναδικός, αφού είναι ο πιο πρώιμος χάρτης της Πόλης, λίγα μόλις χρόνια πριν την Άλωση.

  Δεδομένου ότι ο Φλωρεντινός ιερέας πραγματοποιούσε τα ταξίδια του υπό την προστασία του ναυτικού της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, αυτά που συνήθως αποτυπώνει στους χάρτες του είναι τα λιμάνια, τα φρούρια, τα διοικητικά κτήρια, ορισμένοι οικισμοί και ναοί, ό,τι δηλαδή ενδιέφερε το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Καρπός των ταξιδιών του ήταν δύο χειρόγραφα βιβλία, δύο «isolaria» («νησολόγια») για την ακρίβεια. Το ένα είναι γραμμένο αποκλειστικά για την Κρήτη και έχει τίτλο «Descriptio insulae Cretae» (1417). Σε αυτό δεν περιορίζεται μόνο σε περιγραφές αλλά παρουσιάζει και τις επισκέψεις του στα αρχαία μνημεία, κάνει δηλαδή αρχαιολογική έρευνα, γι’ αυτό και θεωρείται ένας από τους πατέρες της Αρχαιολογίας.

 

 Περισσότερο ενδιαφέρον για μας βέβαια έχει το δεύτερο και πιο σημαντικό του βιβλίο, το   «Liber insularum Archipelagi» (1420), δηλαδή το «Βιβλίο των νησιών του Αρχιπελάγους». Σε αυτό υπάρχουν, εκτός από τις περιγραφές, και 79 χάρτες. Το βιβλίο αφιερώνεται στον ισχυρό Καρδινάλιο Τζιορντάνο Ορσίνι. Μεταξύ των χαρτών υπάρχει κι ένας της Λευκάδας (Σάντα Μαύρα, τότε) και είναι αυτός που εικονίζεται παρακάτω.

  Παρατηρούμε το σχέδιο της γέφυρας που ένωνε το νησί με την απέναντι ξηρά, το κάστρο, μια μεγάλη εκκλησία και κάποιες διάσπαρτες πολίχνες.

  Στο πάνω μέρος του χάρτη εμφανίζεται συστάδα νησίδων και μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι η μεγαλύτερη από αυτές είναι το Μεγανήσι. Κι έτσι καταλήγουμε στον παλαιότερο, μάλλον, χάρτη του νησιού μας, χρονολογούμενο το 1420!

  Ας δούμε όμως τι λέει ο Μπουοντελμόντι για το Μεγανήσι εκείνης της εποχής, που ανήκει διοικητικά στον Δούκα της Σάντα Μαύρας (Λευκάδας):

«(…)εμφανίζονται μερικά ακαλλιέργητα νησιά που κάποτε κατοικούνταν από αδελφούς-μοναχούς [caloieri= καλόγεροι, σημειώνει] μα που, σαν αποτέλεσμα πειρατικών επιθέσεων, αυτοί σκλαβώθηκαν από τους βαρβάρους, και τα νησιά έχουν πια ερημωθεί (…)».

  Προφανώς το Μεγανήσι δεχόταν περιστασιακές επιδρομές Τούρκων ή Αλγερινών πειρατών και οι Τόκκοι που διοικούσαν τη Σάντα Μαύρα τότε, δεν είχε κανέναν λόγο ή όφελος να το προστατέψουν. Το μοναστήρι του Άι- Γιάννη παρέμενε η καρδιά του νησιού, αλλά παρέμενε και ευάλωτο, έτσι όπως στεκόταν μπροστά στην παραλία, με αποτέλεσμα την ολοσχερή καταστροφή του το 1479 όταν οι δυνάμεις του Γκεντίκ Αχμέτ Πασά κατέλαβαν όλη τη Λευκάδα.

  Ο Κ. Μπουοντελμόντι πέθανε σε σχετικά νεαρή ηλικία, μόλις το 1430, πιθανότατα από κάποια σοβαρή ασθένεια. Τα βιβλία του όμως παρέμειναν, διασώζοντας ένα κομμάτι της ιστορίας μας.