Η λειψυδρία στο Μεγανήσι μέσα από περιγραφές του 19ου αιώνα

Του Απ. Γατή

Ήταν και είναι γνωστό το πρόβλημα της λειψυδρίας που ταλάνιζε το Μεγανήσι. Αναζητώντας παλιές πηγές στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς κάποιες πληροφορίες για το θέμα από επισκέπτες ή από Άγγλους, κυρίως,  περιηγητές της εποχής. Κάποιοι από αυτούς ήταν υδρογράφοι.  Μέσα από αυτή την πολύ μικρή σε έκταση βιβλιογραφική έρευνα μπορούμε να σχηματίσουμε μια εικόνα.

Προτού προχωρήσω, θα ήθελα να καταθέσω μια πρόταση. Και στα δύο ιστολόγια έχει συγκεντρωθεί μέχρι τώρα ένα αρκετά καλό και πλούσιο υλικό για το Μεγανήσι. Θα ήταν καλό, πιστεύω, να δημιουργηθεί με πρωτοβουλία του Συνδέσμου του «Μέντη», του Πολιτιστικού Κέντρου ή και των δύο υπό μορφή συνέργειας ένα «ηλεκτρονικό έντυπο» (e book κατά κάποιο τρόπο) προσβάσιμο σε όλους. Το διαδίκτυο βρίθει από τέτοιου είδους προγράμματα και οι διαχειριστές των τοπικών ιστολογίων δε φρονώ ότι δεν θα ομονοήσουνστην παραχώρηση του υλικού που τέθηκε στη διάθεσή τους. Άλλωστε (θα) είναι για το Μεγανήσι. Προσωπικά και ας μην κατάγομαι από το νησί, θέτω τον εαυτό μου στη διάθεση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, εάν και εφόσον αυτή ληφθεί.

  1. Purdy John (1826: 202) στο  «THE NEW SAILING DIRECTORY FOR THE MEDITERRANEAN SEA,THE ADRIATIC SEA, OR GULF OF VENECE, THE ARCHIPELAGO AND AND LEVANT,THE SEA OF MARMARA AND THE BLACK SEA»:

« [Το Μεγανήσι] είναι βραχώδες [νησί] που χαρακτηρίζεται από την απουσία νερού, πλην του βρόχινου, και ως εκ τούτου οι κάτοικοι είναι αναγκασμένοι να το εισάγουν [από τα παρακείμενα νησιά*]. Σε περιόδους ξηρασίας το νερό είναι μάλιστα  τόσο σπάνιο που τα ζωντανά έχουν μάθει να πίνουν από τη θάλασσα».

Αυτό αναφέρεται από τον ίδιο τα έτη 1826 και 1831. Το 1831* το αναφέρει και ο John William Norie (194) στο «New piloting directions for the Mediterranean sea, the Adriatic, or Gulf of  Mediterranean Sea…».

  1. Όμως, ανατρέχοντας στις πηγές, βρήκα ότι η πρώτη αναφορά στο συγκεκριμένο  γίνεται το 1821 από τον Charles Philippe De Bosset (1821: 371, Parga and the Ionia Islands). Μπορεί να υπάρχει και προγενέστερη αυτής, δεν γνωρίζω, δεν μπόρεσα να το διασταυρώσω.

3.       Το 1842 [1],  ο John Davy (199) αναφέρεται στο πρόβλημα της λειψυδρίας αλλά και στην ύπαρξη δύο πηγαδιών στο νησί: «[…] χωρίς δεξαμενές και εξαρτώμενοι [οι κάτοικοι] από δύο πηγάδια […] που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα σε κάποια απόσταση από τα χωριά», ενώ περιγράφει παράλληλα τις πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων στο νησί, κυρίως των γυναικών, τις οποίες τις χαρακτηρίζει ως «καταπονημένες» (laborious and over worked).

4.       Το 1871 ( βλ. στο G.F. OLDHAM LONDON: 45. «What is malaria?: And why is it most intense in hot climates?») ο Davy επισημαίνει τον κίνδυνο να ξεσπάσει ελονοσία σε περιοχές στα Ιόνια Νησιά, στις οποίες παρατηρείται αξιοσημείωτη ξηρασία, έλλειψη νερού και ανεπαρκής χλωρίδα. «[…] τμήμα της Ζακύνθου, το Μεγανήσι, το Βίδο –τα δύο τελευταία είναι άγονα βράχια».

[1]: Σύμφωνα με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο