Το ’54 φτάνω στο Παρίσι, που βρήκα πιο φιλικό, πιο οικείο. Σπουδάζω μυκηναϊκή αρχαιολογία (είχε μόλις αποκωδικοποιηθεί η Γραμμική Β’) και η Αμερικανίδα ζωγράφος Μαίρη Γουίλσον, μέλλουσα γυναίκα μου, με εισάγει στον κύκλο των σουρεαλιστών και με συστήνει στον γοητευτικό, πλην αυταρχικό Αντρέ Μπρετόν. Να πω, βέβαια, ότι εφαρμοσμένο σουρεαλισμό έχουμε και στη σύγχρονη Ελλάδα! Συμβαίνει, ξέρετε, συχνά σε μικρές χώρες, όπου κατοικούν προικισμένοι αλλά ολίγον χαοτικοί λαοί.

• Πίσω στην Αθήνα εκδίδω μεταξύ ’63-’67 το «Πάλι», ένα περιοδικό-ορόσημο για την εποχή. Έρχεται όμως η Χούντα και υποχρεώνομαι πάλι να ξενιτευτώ, Αμερική αυτήν τη φορά. Φτάνω στο Σαν Φρανσίσκο για να διδάξω συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργική γραφή, με την κουλτούρα των χίπις και της αμφισβήτησης στο απόγειό της. Μια κουλτούρα μαζική με χαρακτήρα αποκαλυπτικό, βραχύβια δυστυχώς, την οποία διαδέχθηκε άγρια αντίδραση και καταστολή. Μας άφησε, όμως, σπουδαία κληρονομιά. Πιθανόν, μάλιστα, να ξαναζήσουμε παρόμοιες καταστάσεις, ειδικά εφόσον η εκρηκτική κατάσταση στη μεταχιτλερική-μετασταλινική Ευρώπη ευνοεί το εξεγερσιακό κλίμα. Επιστρέψαμε, βλέπετε, στον δογματισμό, μέσω μιας ολοκληρωτικού τύπου οικονομίας και μιας σχετιζόμενης με αυτήν ηθικολογίας παντελώς αστήρικτης, που φυσικά εκφράζουν μόνο τα συμφέροντα λίγων ισχυρών. Η αμφισβήτηση του ’60 ήταν περισσότερο ποιητική, η επόμενη θα έχει έναν πιο κοινωνικό χαρακτήρα. Στην Αμερική έμεινα 30 χρόνια, μου φέρθηκαν άψογα, ο Φερλινγκέτι με εξέδωσε στις θρυλικές underground εκδόσεις CityLights, με βράβευσε αργότερα η Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης (1996), όμως με κούρασαν η αποξένωση και οι μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα σε τόπους και ανθρώπους. Επέστρεψα, λοιπόν, οριστικά στην Αθήνα το ’93, όπου εκτελώ πλέον όλες μου τις δραστηριότητες, από το περιοδικό «Συντέλεια» που έβγαζα μαζί με τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο (1989-95), μέχρι ό,τι ποιήματα, άρθρα, θεατρικά κ.λπ. παρήγαγα μέχρι τώρα. Πηγή: www.lifo.gr

• Ναι, είμαι σαφώς πιο κοντά στην Αριστερά, όχι τόσο ιδεολογικά όσο ανθρωπιστικά και οικολογικά. Δεν επιθυμώ, όμως, την κατάργηση, αλλά τη διεύρυνση της δημοκρατίας και φοβάμαι ότι πολλοί αριστεροί παραμένουν προσηλωμένοι σε αγκυλώσεις του παρελθόντος. Με είχε, ξέρετε, τρομάξει το ενδεχόμενο να συνεργαστεί η ΝΔ με τη Χρυσή Αυγή, το νεοναζιστικό αυτό μόρφωμα, που μάλλον τριτοκοσμική θρησκεία βουντού θυμίζει. Γι’ αυτό και έγραψα εκείνη την επιστολή στον πρωθυπουργό. Χρειάστηκε, τελικά, να υπάρξει ένας Έλληνας νεκρός, ο άτυχος Παύλος Φύσσας για να αρχίσει να αλλάζει κάτι. Για να δούμε.. • Θαυμάζω την ποικιλομορφία και τον πλούτο –πνευματικό, καλλιτεχνικό, θεσμικό, δικαιωματικό κ.λπ.– του δυτικού πολιτισμού. Σε αυτόν υποτίθεται μετέχουμε και οι Έλληνες, το αρνητικό όμως για μας, όπως διαπίστωσα και προσωπικά τα χρόνια του ξενιτεμού, είναι πως οι Δυτικοί γενικά μας σνομπάρουν, δεν μας βλέπουν ισότιμα, παρά σαν ένα απομεινάρι ενός χαμένου θαυμαστού πολιτισμού που οι ίδιοι οικειοποιήθηκαν. Και εμείς, βέβαια, υπήρξαμε αντίστοιχα επιφυλακτικοί, ως και εχθρικοί απέναντί τους, οι μνήμες του 1204 δεν έχουν σβήσει από το συλλογικό ασυνείδητο. Ήμασταν, επιπλέον, άτυχοι ιστορικά και γεωγραφικά, ενώ είχαμε και τους Τούρκους τόσα χρόνια… Ευτυχώς, κάποιες περιοχές είχαν τους Βενετούς! • Η ανάπτυξη που πρεσβεύω είναι η πολιτιστική. Να ανακαλύψουμε και να αξιοποιήσουμε τη δική μας ταυτότητα χωρίς φόβο και πάθη, χωρίς κόμπλεξ μειονεξίας ή ψευτοανωτερότητας. Ούτε εκλεκτός λαός είμαστε, ούτε του πεταμού. Αυτό που επιχείρησα να κάνω κι εγώ με τον Όμηρο, σαν διαπίστωσα ότι το περιεχόμενο των ραψωδιών δημιουργήθηκε με βάση το αλφάβητο, κάτι που ένας ξένος ερευνητής δυσκολεύεται να κατανοήσει. Η θεματική ακροφωνική μέθοδος μάς δείχνει πως λέξεις που αρχίζουν από «α» δομούν τη ραψωδία Α, λέξεις από «β» τη ραψωδία Β κ.λπ. Αυτό, παράλληλα με αντίστοιχα συμπληρωματικά θέματα στα δύο έπη – ο Όμηρος, βλέπετε, θέλησε να δώσει μια πολιτιστική υπόσταση στο νέο αλφάβητο. • Ο πολιτισμός είναι φυσικός μας σύμμαχος και τον έχουμε περίσσιο – ας παραδειγματιστούμε από το πώς ανέπτυξαν στη Δύση τον δικό τους. Είμαι φυσικά υπέρ της διδασκαλίας των Αρχαίων, όμως τη θέλω διαφορετική, με έμφαση στον πολιτισμό των αρχαίων και το περιβάλλον τους – κι ας μαθαίνουμε λιγότερη γραμματική και συντακτικό. Και όχι μόνο την αττική διάλεκτο αλλά και στοιχεία από τη γεμάτη σύμβολα σφηνοειδή γραφή των Μυκηναίων, έτσι, σαν παιχνίδι! Με αυτό τον τρόπο ανοίγουν τα μυαλά των παιδιών, όχι με άχρηστες παπαγαλίες. Καμιά γλώσσα, ξέρετε, δεν είναι νεκρή όσο υπάρχει καταγραμμένη, άσχετα αν δεν μιλιέται – νεκρά θεωρούνταν για αιώνες και τα εβραϊκά, αλλά το 1948 έγιναν επίσημη γλώσσα του Ισραήλ. Ακόμα και η καθαρεύουσα διαθέτει μεγάλο πλούτο εκφραστικότητας και εννοιολογικών αποχρώσεων, είναι δηλαδή ένα χρήσιμο ποιητικό εργαλείο.

Πηγή: www.lifo.gr

Συνεντεύξεις και αφιερώματα ΕΔΩ

Εκπομπές στην ΕΡΤ,

κι ΕΔΩ

κι ΕΔΩ

Συλλυπητήρια βουλευτή:

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 

Λευκάδα, 13 Σεπτεμβρίου 2019

 

Συλλυπητήριο μήνυμα του Βουλευτή Λευκάδας Θανάση Καββαδά

για το θάνατο του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη

 

Θέλω να εκφράσω τη λύπη μου για την απώλεια του σπουδαίου ποιητή μας Νάνου Βαλαωρίτη.

Αν και στο όνομά του κουβαλούσε τη βαριά κληρονομία του Λευκαδίτη προπάππου του, Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ο Νάνος κατόρθωσε να χαράξει τη δική του, ξεχωριστή και ιδιαίτερη διαδρομή και να ζήσει μία ζωή πλήρη, με σπουδαίες διακρίσεις και έχοντας συναναστραφεί μερικούς από τους μεγαλύτερους ποιητές και συγγραφείς της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Η ακτινοβολία του έργου, του ταλέντου και της προσωπικότητάς του θα μείνει ανεξίτηλη στην ιστορία της λογοτεχνίας όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά όλου του κόσμου.

Στους οικείους του, εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια.