Η πολυαναμενόμενη για τα νησιά τουριστική σαιζόν πλησιάζει, στην ουσία έχει δειλά-δειλά ξεκινήσει. Από το τέλος Ιούνη ή τις αρχές του Ιούλη αναμένεται να αυξηθεί κατά πολύ, μιας και αργά ή γρήγορα οι Βρετανοί θα ταξιδέψουν για διακοπές. Πώς θα πάει από πλευράς covid-19 το καλοκαίρι; Τι μπορούμε να περιμένουμε και τι πρέπει να προσέξουμε; Αυτά θα προσπαθήσω να απαντήσω συνοπτικά στο παρόν άρθρο.

Μέχρι στιγμής το Μεγανήσι και οι κάτοικοί του έκαναν αυτό που έπρεπε. Πρόσεξαν, φυλάχτηκαν, άκουσαν τις επιστημονικές φωνές, έκαναν στην άκρη τους «ψεκασμένους», εμβολιάστηκαν μαζικά (σε ποσοστό 90-95%) και συνέχισαν να προσέχουν. Γι’ αυτό είμαστε μέχρι στιγμής covid-free (σε συνδυασμό με το χαμηλό ιικό φορτίο που υπήρξε συνολικά στην γειτονική μας Λευκάδα, κύρια πύλη εισόδου στο νησί). Και μακάρι να παραμείνουμε έτσι. Αλλά αυτό απαιτεί προσοχή, προσήλωση στους κανόνες και προσπάθεια. Γιατί ο ιός δεν εξαφανίστηκε, είναι ακόμα ενεργός, κυκλοφορεί και ψάχνει θύματα.

Δεν χρειάζεται να φέρω παραδείγματα για να πείσω για το τι μπορεί να συμβεί από την μια μέρα στην άλλη σε έναν μικρό τόπο. Αν όμως τα χρειάζεστε κοιτάξτε/ψάξτε τι έγινε μέσα σε μια βδομάδα σε μικρούς τόπους ή νησιά, όπως σε διάφορα χωριά και πόλεις στην Μακεδονία, στον Πόρο (το νησί), στην Κάλυμνο κ.ά. μέρη όπου είχαν χαλαρώσει επικίνδυνα. Μια σπίθα ήταν αρκετή για να ανάψουν φωτιές που πήραν έναν μήνα να σβήσουν. Σε μικρές κοινότητες, λόγω της στενής συνάφειας των κατοίκων τους, είναι πολύ πιο εύκολο από όσο νομίζει κανείς το να δεις υψηλή μετάδοση.

Αναμένουμε κάτι τέτοιο στο Μεγανήσι; Νομίζω πως όχι! Πρώτα απ’ όλα λόγω του εμβολιασμού. Η κάλυψη από το εμβόλιο της Pfizer που έχουν κάνει οι περισσότεροι φτάνει στο 90-95%, ενώ και στα άλλα εμβόλια είναι πάνω από 75%. Άρα υπάρχει υψηλό τείχος προστασίας. Δεύτερο καλό είναι ότι βλέπω μέχρι στιγμής οι επαγγελματίες που άνοιξαν τα μαγαζιά τους να προσέχουν (όχι όλοι, αλλά στην πλειοψηφία τους). Θα  επανέλθω σε αυτό. Τρίτον τα παιδιά μας που είναι ανεμβολίαστα ακόμα επίσης προσέχουν στα σχολεία τους, καθώς και οι δάσκαλοί τους, και μπράβο τους.  Τέταρτον η Λευκάδα παραμένει «καθαρή» κι ελπίζω αυτό να συνεχιστεί για πολύ.

Από την άλλη όμως υπάρχουν και ζητήματα/ προβλήματα. Βλέπω πάρα πολύν κόσμο να μην φοράει πια τις απαραίτητες μάσκες (που είναι και υποχρεωτικές ακόμα- ειδικά στους κλειστούς χώρους). Βλέπω ακόμα και τουρίστες να μην τις φορούν, σαν να μην τρέχει τίποτα. Βλέπω κάποια μαγαζιά (εξαιρέσεις ευτυχώς) που δεν τηρούν πλήρως τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Βλέπω μια αδικαιολόγητη χαλαρότητα. Δεν βλέπω την παρουσία του Δήμου από τον εμβολιασμό και εδώ (θα εξηγήσω πώς το εννοώ). Δεν βλέπω καμία απολύτως παρουσία της αστυνομίας στην περιφρούρηση των μέτρων λες και έπαψαν να ισχύουν. Έτσι θα υποδεχτούμε τουριστικά κύματα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο; Χαλαροί και ωραίοι, με… ξέπλεκες κοτσίδες; Δεν νομίζω ότι είναι πολύ σοφό…

Ας ξεκαθαρίσουμε αρχικά ορισμένα θέματα γιατί υπάρχουν πολλές παρανοήσεις από μερικούς. Ίσως αυτές οι εξηγήσεις βάλουν κάποια πράγματα στην θέση τους.

α) Οι εμβολιασμένοι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα κολλήσουν. Το «κατά πάσα πιθανότητα» όμως δεν είναι βεβαιότητα! Όταν λέμε ότι ένα εμβόλιο προστατεύει κατά 80,90,95% σημαίνει ότι αν έρθουν σε επαφή με τον ιό 100 άνθρωποι οι 80,90,95 δεν θα κολλήσουν. Οι υπόλοιποι όμως, παρά τον εμβολιασμό θα την αρπάξουν! Το καταλαβαίνουμε; Αυτό ακριβώς σημαίνουν τα ποσοστά αποτελεσματικότητας των εμβολίων (και με την ευχή να μην μας προκύψει καμιά δυσμενής μετάλλαξη μέσα στο καλοκαίρι).

β) Ακόμα και αυτοί που θα νοσήσουν από τους εμβολιασμένους θα περάσουν την νόσο ασυμπτωματικά, δηλαδή δεν θα την πάρουν καν χαμπάρι ή έστω θα νοσήσουν πολύ ελαφρά. Αυτό είναι το καταρχήν ευεργετικό με τα εμβόλια: προστατεύουν σχεδόν 100% από βαριά νόσηση και νοσηλεία. Καλό θα ήταν όμως να το αποφύγουμε και αυτό το μικρό ποσοστό. Πώς; Με μια μάσκα το εκμηδενίζουμε!

γ) Αυτός που έχει εμβολιαστεί και παρ’ όλα αυτά θα κολλήσει, μεταδίδει την νόσο. Αυτό είναι το κακό νέο. Το καλό νέο είναι ότι μεταδίδει ελάχιστα σε σχέση με τον μη-εμβολιασμένο. Ωστόσο όταν έχεις μαγαζί και συναναστρέφεσαι με εκατοντάδες ανθρώπους ημερησίως κάπου θα την μεταδόσεις, αν όχι σήμερα, αύριο. Εσύ θα είσαι υγιής, αλλά θα κολλήσεις κάποιον άλλο που μπορεί να είναι ανεμβολίαστος ή ευπαθής. Κι αυτό δεν το θέλεις.

δ) Η μάσκα προστατεύει και προστατεύει πολύ! Το είδαμε να συμβαίνει με τον κορονοϊό, αλλά ακόμα πιο έντονα με την εποχιακή γρίπη που φέτος τον χειμώνα με καραντίνες και μάσκες εξαφανίστηκε εντελώς! Άρα το μέτρο της μάσκας θα πρέπει να ισχύει, ειδικά σε κλειστούς χώρους. Η λογική να μην φορούν μάσκα οι εμβολιασμένοι έχει μεν επιστημονική βάση, αφού μεταδίδουν απειροελάχιστα, αλλά πώς θα το περιφρουρήσεις; Πώς θα ξεχωρίσεις εμβολιασμένους από ανεμβολίαστους όταν κανένας δεν θα φορά μάσκα με αυτήν την πρόφαση; Μάσκα και φέτος το καλοκαίρι λοιπόν, έτσι κι αλλιώς είναι ακόμα υποχρεωτική και μάλιστα πέφτουν ενίοτε και πρόστιμα.

ε) Τα σελφ τεστ που γίνονται στην εστίαση είναι χρήσιμα, μιας και μπορεί να πιάσουν ένα ποσοστό, έστω μικρό, κρουσμάτων, που δεν θα το έπιανες αλλιώς. Δεν είναι υψηλής ακρίβειας και ποντάρουν λίγο και στην καλή θέλησή του θετικού κρούσματος στο να δηλώσει το αποτέλεσμα, αλλά από το τίποτα είναι πολύ καλύτερα.

στ) Οι ανοιχτοί χώροι, τα τραπεζάκια έξω, οι παραλίες, η ζέστη, είναι προς όφελός μας. Το γεγονός ότι και σε πολλά άλλα κράτη έχει εμβολιαστεί μεγάλο ποσοστό πληθυσμού, δυνητικοί τουρίστες, επίσης είναι προς όφελός μας. Αλλά επειδή δεν ξέρεις ποτέ ποιος θα έρθει στο μαγαζί σου, ούτε αν έχει εμβολιαστεί ή όχι, οι προφυλάξεις είναι πάντα χρήσιμες. Και το συχνό πλύσιμο χεριών και τα αντισηπτικά πολύτιμα εργαλεία.

Τι έχω να προτείνω λοιπόν, βάση όλων αυτών για φέτος το καλοκαίρι. Θα τα χωρίσω σε κατηγορίες για να είμαι όσο πιο σαφής γίνεται:

1. Δήμος Μεγανησίου

Ο δήμος παρέμεινε σχεδόν ανενεργός μετά την σύσσωμη συμμετοχή του στους εμβολιασμούς του πληθυσμού. Κακώς. Κατά την γνώμη μου έπρεπε να παίξει έναν πιο ενεργητικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση και προετοιμασία των κατοίκων του νησιού για το καλοκαίρι. Πώς; Με ένα σποτ στο youtube, για παράδειγμα. Με μηνύματα και συμβουλές (ξανά) από έγκριτους επιστήμονες του Μεγανησίου προς το κοινό (κάτι που έγινε με επιτυχία στον εμβολιασμό). Με ένα φυλλάδιο ή μια επιστολή προς τις επιχειρήσεις του νησιού με ευγενική υπενθύμιση για αυτά που πρέπει να προσέξουν ώστε να μείνουμε όλοι ασφαλείς. Παράλληλα θα μπορούσε φέτος να διοργανώσει κάποιες επιλεγμένες πολιτιστικές εκδηλώσεις, με υγειονομικά πρωτόκολλα, φυσικά: αραιά καθίσματα, ανοιχτοί χώροι, ανώτατος αριθμός θεατών, ελεύθερη είσοδος με πιστοποιητικό εμβολιασμού κτλ. Μια επιστημονική/ενημερωτική ημερίδα, ανοικτή στο κοινό, θα ήταν επίσης χρήσιμη, όσο κι αν φαντάζει πολυτέλεια.

2. Εστιατόρια-Καφετέριες-Μπαρ

Αυτή είναι και η βιτρίνα μας, αλλά και το κρίσιμο για το καλοκαίρι κομμάτι στο υγειονομικό παζλ. Αν υπάρξει μεταδοτικότητα, θα ξεκινήσει μάλλον από εκεί. Άρα οφείλουν όλοι να είναι προσεκτικοί. Αν επισκεφτώ μαγαζί και ο ιδιοκτήτης δεν φοράει μάσκα, ακόμα κι αν είναι εμβολιασμένος, δείχνει ότι δεν με σέβεται, δεν με υπολογίζει ή αδιαφορεί για τους κινδύνους. Κι αυτό δημιουργεί άσχημη εικόνα. Τα καταστήματα επίσης θα πρέπει να κάνουν συχνά τα χορηγούμενα από το κράτος τεστ στους υπαλλήλους τους, ώστε να μπορούν να έχουν έλεγχο της κατάστασης και να αισθάνονται ασφάλεια οι ίδιοι, αλλά και να προλάβουν οποιοδήποτε θετικό περιστατικό στην αρχή του.

Ένα κατάστημα που θα παραμείνει αλώβητο από κρούσματα στον χώρο του και στο προσωπικό του θα έχει απρόσκοπτη πελατεία. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για μαγαζί που θα ακουστεί ότι κάποιος εκεί νόσησε. Πέρα από ενδεχόμενη καραντίνα, απολυμάνσεις κτλ, η δυσφήμιση θα είναι δυσβάστακτη. Ας το καταλάβουμε επιτέλους αυτό! Αραιά τραπέζια, συχνά τεστ, συχνή καθαριότητα, εμβολιασμένο προσωπικό (κι αν υπάρχει κάποιος που δεν έχει εμβολιαστεί το αφεντικό να τον πείσει να σπεύσει να το κάνει τώρα!) κρατάνε το μαγαζί ασφαλέστατο και δείχνουν απόλυτο σεβασμό στον πελάτη- και ο πελάτης θα το αναταποδώσει!

Άφησα για το τέλος τις μάσκες. Ορισμένοι δεν δίνουν σημασία, φορούν τις μάσκες όπως να’ναι. Πρέπει να μάθουν να τις φορούν επιτέλους!  Ή, ακόμα χειρότερα, λανσάρουν κάτι γελοία πλαστικά… υπογένεια (πώς να τα περιγράψω;!) ανοιχτά από παντού με τα σταγονίδια να μπαινοβγαίνουν, κοροϊδεύοντας τους εαυτούς τους και τους άλλους. Αυτά τα τελευταία με εξοργίζουν, δεν είναι απλά απατεωνιά, είναι ηλιθιότητα. Αυτοί πρέπει να βελτιώσουν τέτοια πράγματα, είναι πολύ πιο σημαντικά για τον πελάτη από όσο οι ίδιοι νομίζουν.

3. Ξενοδοχεία 

Έχει αποδειχτεί με αρκετές ιατρικές μελέτες ότι τα ξενοδοχεία αποτελούν χώρους μόλυνσης κατά πολύ μικρό ποσοστό, είκοσι φορές λιγότερο από την εστίαση! Ειδικά στο Μεγανήσι που έχουμε αρκετές αυτόνομες ενοικιαζόμενες κατοικίες, αυτό είναι ακόμα πιο ασφαλές. Εντούτοις στους χώρους εστίασης των ξενοδοχείων, ειδικά των πιο μαζικών, αλλά και γενικά στις αλλαγές δωματίων και στην καθαριότητα απαιτείται προσοχή και τήρηση των πρωτοκόλλων. Και προσωπικό με τις μάσκες του φυσικά, επιπρόσθετα και για την δικιά του προστασία, αφού έρχεται σε επαφή με ανθρώπους που δεν γνωρίζει. Τεστ κι εδώ.

4. Γιορτές, Γάμοι, Κηδείες, Εκκλησίες.

Δεν νομίζω ότι είναι το ιδανικό καλοκαίρι (και) ετούτο για γιορτές και γλέντια ή για λιτανείες και μαζικούς εκκλησιασμούς. Όσο πιο αραιά, τόσο πιο καλά. Ενδεχόμενοι γάμοι ή άλλες χαρμόσυνες τελετές είναι σπάνια στο νησί και επιπλέον ισχύουν και πρωτόκολλα, οπότε θα γίνουν σε κλειστό κύκλο για όσους το επιθυμούν- και σωστά. Άλλου είδους γιορτές και κλαρίνα δεν προβλέπονται έτσι κι αλλιώς, οπότε τις ξεχνάμε (ευτυχώς). Εκκλησιαστικές γιορτές όπως της Φανερωμένης στην Λευκάδα ή της Παναγίας στο Μεγανήσι έχουν πάντα κινδύνους μετάδοσης, μιας και οι ιερείς δεν φημίζονται για την τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων (ο ρόλος της Εκκλησίας της Ελλάδας στην πανδημία έως τώρα ήταν από ουδέτερος στην καλύτερη μέχρι και καταστροφικός στην χειρότερη: στοίχισε ανθρώπινες ζωές με τις  εμμονές της). Ας προσέξουν λοιπόν οι πιστοί να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με πολλή προσοχή και να αποφύγουν κατά το δυνατόν συγχρωτισμούς. Κάτι αντίστοιχο πρέπει να ισχύσει και για τις ενδεχόμενες κηδείες, ειδικά αυτές που θα έρχεται κόσμος και εκτός νησιού. Δεν χρειάζεται να είμαστε πατείς-με-πατώ-σε για να εκδηλώσουμε την λύπη μας. Ας μην ξεχνάμε λοιπόν όλοι ότι στις εκκλησίες ο ιός κολλάει το ίδιο εύκολα που κολλάει και στους σινεμάδες, στα θέατρα, στις καφετέριες και στα σπίτια.

5. Τουρίστες

Διαπίστωσα ότι κάποιοι τουρίστες (μειοψηφία, αλλά κάμποσοι) δεν μπαίνουν καν στον κόπο να φορέσουν την μάσκα τους. Ρώτησα ορισμένους το γιατί. «Μα ούτε και οι Έλληνες την φοράνε» μου απάντησαν. Κάποιοι άλλοι ισχυρίστηκαν ότι είναι εμβολιασμένοι. Τίποτε από τα δύο δεν αποτελεί δικαιολογία. Αν πάω στην χώρα τους ξεμάσκωτος θα φάω πρόστιμο από το αεροπλάνο, πριν πατήσω το πόδι μου στο χώμα. Και οι εμβολιασμένοι θα πρέπει να φορούν μάσκα- εκτός και υπάρξει κάποια στιγμή άλλη επιστημονική οδηγία και επιπλέον δεν θα κάτσουμε να ζητάμε πιστοποιητικά τώρα από τον καθένα στα καταστήματα, δεν βγάζει πουθενά αυτό, ούτε και οι μαγαζάτορες είναι αστυνόμοι.

Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουμε είναι να τους θυμίζουμε ευγενικά ότι πρέπει να φορούν την μάσκα τους στους δημόσιους χώρους καθώς και στα κλειστά καταστήματα (εμπορικά, σουπερ-μάρκετ, σουβενίρ κ.ό.κ.) και μπορούν να την βγάζουν μόνο σε τραπέζι εστιατορίου ή μπαρ, στην παραλία, στο δωμάτιό τους. Τα ξέρουν φυσικά αυτά, απλά τους τα υπενθυμίζουμε, χωρίς δουλικότητα. Είναι βέβαιο ότι θα συμμορφωθούν επιτόπου. Μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων θα μπορεί να υπάρχει με τουρίστες που θα επιδεικνύουν πιστοποιητικό εμβολιασμού.

6. Περίπτωση κρούσματος ή κρουσμάτων

Το ότι δεν είχαμε έως τώρα κρούσματα δεν σημαίνει ότι δεν θα έχουμε κάποια στιγμή το καλοκαίρι ή και λίγο αργότερα. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν χρειάζεται ούτε φόβος, ούτε πανικός, ούτε όμως και αδιαφορία. Πρέπει το κρούσμα να δηλωθεί φυσικά επισήμως, να επιβεβαιωθεί και να ακολουθηθούν οι διαδικασίες καραντίνας και ιχνηλάτησης επαφών, δουλειά του ΕΟΔΥ και της Πολ.Προστασίας. Σε περίπτωση που το κρούσμα είναι εμβολιασμένος οι περιορισμοί θα είναι πολύ λιγότεροι (λόγω εξαιρετικά μικρότερης μεταδοτικότητας όπως εξήγησα), αλλά θα υπάρχουν κάποιοι σε όσους εμφανίσουν συμπτώματα. Οι ανεμβολίαστοι; καραντίνα αυστηρή, 15 μέρες μέσα και όλα τα συναφή (συχνά τηλέφωνα από ΕΟΔΥ και αστυνομία κτλ). Πάνε οι διακοπούλες ή η δουλίτσα δηλαδή, αν δεν το καταλάβατε. Γι’ αυτό προσέχουμε για να έχουμε.

Σε αυτόν τον τομέα βέβαια έχει ευθύνη και ο Δήμος, που θα πρέπει να είναι έτοιμος για ό,τι χρειαστεί, για συνεργασία με τον ΕΟΔΥ, την Πολιτική Προστασία, το Νοσοκομείο κτλ (πχ τυχούσα μεταφορά θα γίνει με οχήματα και σκάφος του δήμου). Επίσης έχει ευθύνη στο επικοινωνιακό, μιας και θα πρέπει να ενημερώνει με υπεύθυνα και σοβαρά δελτία τύπου τον πληθυσμό και τους επισκέπτες του νησιού για την κατάσταση και το εύρος τυχόν κρουσμάτων, σε περίπτωση που συμβούν, ώστε να μην κυκλοφορεί παραπληροφόρηση και δημιουργείται άδικα ανασφάλεια.

7. Πολίτες

Το ασφαλέστερο όλων είναι να συνεχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα υγιεινής και προστασίας που τόσο καλά και αποτελεσματικά χρησιμοποιήσαμε μέχρι σήμερα. Είμαι περήφανος για τους δημότες μας που έσπευσαν (και συνεχίζουν και οι ετεροδημότες ή κάποιοι που έλειπαν τότε από το νησί, πχ φοιτητές) να εμβολιαστούν και να προστατέψουν έτσι και τους εαυτούς τους και τους αγαπημένους τους. Δεν αρκεί όμως αυτό, δεν πρέπει τώρα να χαλαρώσουμε. Τι θα πρότεινα για το Μεγανήσι;

-Ας κρατηθούμε μακριά από τεράστιες παρέες και πολυσύχναστα μέρη.

-Ας μοιραστούμε κάπως στις παραλίες, δεν υπάρχει μόνο μία παραλία στο νησί.

-Ας δημιουργήσει ο καθένας την ελεγχόμενη «φούσκα» του, την ομάδα φίλων και συναναστροφών δηλαδή με την οποία αισθάνεται ασφαλής (οικογένεια, στενοί φίλοι κτλ) κι ας κάνει ως επί το πλείστον παρέα με αυτούς.

-Ας φοράμε την μάσκα μας, ακόμα και σε ανοιχτούς χώρους, για πρόσθετη προστασία αλλά και για να δίνουμε και το καλό παράδειγμα.

-Ας απαιτούμε από όλα τα μαγαζιά να μας σέβονται και να τηρούν όλα όσα πρέπει. Ας μην διστάσουμε να τους κάνουμε παρατήρηση αν δεν τα τηρούν. Δυο -τρεις φορές αν το ακούσουν θα το πάρουν το μήνυμα. Κι αν δεν το πάρουν κακό του κεφαλιού τους, ο κόσμος δεν είναι ηλίθιος.

-Ας μην διστάσουμε να πούμε μπράβο και να διαφημίσουμε σε όλους τα μαγαζιά που προσέχουν υγειονομικά. Και να παραπονεθούμε σε όλους για τα αντίστροφα παραδείγματα.

-Ας είμαστε υπομονετικοί στην ουρά στο σούπερ μάρκετ, στο κρεοπωλείο, στο μανάβικο, στον φούρνο, στο φαρμακείο κτλ. Έτσι θα κρατάμε αποστάσεις και θα είμαστε όλοι πιο ασφαλείς -και θα διευκολύνουμε και τους επαγγελματίες που μας εξυπηρετούν.

-Ας σεβαστούμε και τους πιο ευπαθείς, τους γεροντότερους αλλά και όλους τους συνανθρώπους μας. Αν έχουμε πυρετό, βήχα, πονόλαιμο και άλλα τέτοια συμπτώματα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να επισκεφτούμε παππούδες, γιαγιάδες, θείους και θειάδες, ας τους προφυλάξουμε, μπορεί κάποιος από αυτούς να μην έχει ακόμα εμβολιαστεί. Επίσης να μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά όλων μας παραμένουν ανεμβολίαστα (αν και ευτυχώς είναι αυτά που διατρέχουν τον μικρότερο κίνδυνο). Προσέχουμε και γι’ αυτά, δεν υπάρχει λόγους να επιθυμούμε να αρρωστήσουν από κορονοϊό.

Αν προσέξουμε λίγο, και αυτό το καλοκαίρι θα είναι covid free.

Σας εύχομαι να το απολαύσετε με υγεία και χαρά και του χρόνου να έχουμε επιστρέψει στα καθ’ ημάς, με πλήρη ελευθερία και πλήρη ασφάλεια. Το εισιτήριο γι’ αυτό το δρόμο περνάει λίγο κι από το χέρι μας.