Β.Καρακώστας: «Η Λευκάδα είναι από τις πιο σεισμογενείς περιοχές αλλά αντέχει στους σεισμούς»
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
(Πηγή:LEFKADA TODAY )
Ο γνωστός σεισμολόγος Βασίλης Καρακώστας μίλησε στο απογευματινό μαγκαζίνο του Prisma 91,6 με τον Παναγιώτη Κουνιάκη, αναλύοντας τη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη, τις επιστημονικές προσεγγίσεις που υπάρχουν γύρω από το φαινόμενο, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η σεισμική παρακολούθηση σε σεισμογενείς περιοχές, όπως η Λευκάδα.
Στενή παρακολούθηση της Σαντορίνης – Τι συμβαίνει με τη σεισμική δραστηριότητα
Ο κ. Καρακώστας, ο οποίος παρακολουθεί τη σεισμική δραστηριότητα στη χώρα εδώ και πολλά χρόνια, αναφέρθηκε στη Σαντορίνη, τονίζοντας ότι το ενδιαφέρον που έχει προκληθεί παγκοσμίως δεν είναι τυχαίο. Όπως ανέφερε, η σεισμική ακολουθία που καταγράφεται τις τελευταίες εβδομάδες είναι ιδιαίτερα έντονη, με πολλούς σεισμούς να καταγράφονται σε μικρό χρονικό διάστημα και σε μικρή γεωγραφική περιοχή.
«Είμαστε σε μία φάση που φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί η πρώτη έξαρση της σεισμικής δραστηριότητας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει και συνέχεια. Οι σεισμοί που καταγράφηκαν ήταν δεκάδες, με αρκετούς να έχουν μέγεθος μεταξύ 4 και 5 Ρίχτερ, ενώ υπήρξαν τουλάχιστον 15 σεισμοί πάνω από 5 Ρίχτερ. Αυτή η ένταση δεν μπορεί να εξηγηθεί εύκολα χωρίς να υπάρχει κάποιο τοπικό αίτιο», εξήγησε ο σεισμολόγος.
Παρότι η σεισμική ακολουθία δεν δείχνει προς το παρόν άμεση σύνδεση με το ηφαίστειο της Σαντορίνης, ο καθηγητής σημείωσε πως οι επιστήμονες εξετάζουν προσεκτικά όλα τα δεδομένα. «Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει κίνδυνος ηφαιστειακής δραστηριότητας στο άμεσο μέλλον, όμως οι διαδικασίες που εξελίσσονται στο υπέδαφος μπορεί να σχετίζονται με την έξαρση των σεισμών», σημείωσε.
Αναφορικά με το κατά πόσο θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, ο κ. Καρακώστας υπογράμμισε πως η δραστηριότητα έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται, ωστόσο απαιτείται παρακολούθηση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Λευκάδα: Η σημασία των σεισμολογικών σταθμών στο νησί
Ο σεισμολόγος μίλησε επίσης για τη Λευκάδα, μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ελλάδας, αναφέροντας τη σημασία των σεισμολογικών σταθμών που έχουν εγκατασταθεί στο νησί εδώ και πολλά χρόνια.
«Η συνεργασία μας με την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Ιονίων Νήσων ξεκίνησε λίγο πριν το 2000 και είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση ενός μόνιμου σεισμολογικού σταθμού, ο οποίος στη συνέχεια επεκτάθηκε, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν πέντε σταθμοί στη Λευκάδα και συνολικά δώδεκα στα Ιόνια Νησιά», ανέφερε.
Ιδιαίτερη σημασία είχε η καταγραφή των σεισμών του 2015, όπου για πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο οι επιστήμονες μπόρεσαν να παρακολουθήσουν σε πραγματικό χρόνο την εξέλιξη ενός μεγάλου σεισμού.
«Οι σεισμολογικοί σταθμοί μάς επέτρεψαν να έχουμε μια πολύ καθαρή εικόνα της σεισμικής δραστηριότητας της περιοχής, χωρίς να χρειάζεται να τοποθετήσουμε όργανα εκ των υστέρων. Αυτή η πληροφορία είναι εξαιρετικά σημαντική για την επιστημονική κοινότητα και συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του φαινομένου των σεισμών στο Ιόνιο», τόνισε ο καθηγητής.
Ο φόβος των σεισμών και οι μύθοι γύρω από την πρόβλεψή τους
Ο κ. Καρακώστας αναφέρθηκε επίσης στην αγωνία που δημιουργείται στον κόσμο κάθε φορά που καταγράφεται μια έντονη σεισμική δραστηριότητα. Όπως είπε, παρά την πρόοδο της επιστήμης, η πρόβλεψη των σεισμών παραμένει ένα πολύπλοκο και ανεπίλυτο ζήτημα.
«Καταλαβαίνω ότι ο κόσμος φοβάται και αναζητά απαντήσεις, όμως η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει ένα μοντέλο που να μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πότε και πού θα γίνει ένας σεισμός. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να καταγράφουμε τα δεδομένα και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις διαδικασίες που οδηγούν σε έναν μεγάλο σεισμό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για πρόβλεψη με την έννοια που την καταλαβαίνει το ευρύ κοινό», επισήμανε.
Η ανάγκη αντισεισμικής θωράκισης και οι τουριστικές υποδομές στη Σαντορίνη
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που τέθηκε στη συζήτηση ήταν ο ρόλος των τουριστικών υποδομών σε σεισμογενείς περιοχές, όπως η Σαντορίνη.
«Είναι γεγονός πως το νησί έχει αναπτυχθεί τουριστικά με πολύ μεγάλη ένταση και σε πολλές περιπτώσεις έχουν δημιουργηθεί καταλύματα ακόμα και σε σημεία που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα. Σε περιοχές όπως η καλδέρα, όπου τα πρανή είναι απότομα, η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει κατολισθήσεις, κάτι που είδαμε να συμβαίνει και στη νότια Λευκάδα μετά από ισχυρούς σεισμούς», δήλωσε ο κ. Καρακώστας.
Όσον αφορά το ηφαίστειο της Σαντορίνης, επεσήμανε πως πρόκειται για ένα ενεργό ηφαίστειο, ακόμα κι αν δεν έχει σημειωθεί έκρηξη εδώ και δεκαετίες. «Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εξελίσσεται σε βάθος χρόνου, και παρότι δεν υπάρχει λόγος πανικού, είναι σημαντικό να γίνονται οι απαραίτητες μελέτες και να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας», ανέφερε.
Βασίλης Καρακώστας: «Η Λευκάδα είναι από τις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ευρώπης, αλλά είναι ανθεκτική»
Ο σεισμολόγος Βασίλης Καρακώστας, καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μίλησε στο απογευματινό μαγκαζίνο του Prisma 91,6 με τον Παναγιώτη Κουνιάκη, αναλύοντας τη σεισμική δραστηριότητα της Λευκάδας και της Σαντορίνης, την αντισεισμική θωράκιση του νησιού, αλλά και το ζήτημα της πρόβλεψης σεισμών.
Το τεκτονικό ρήγμα της Λευκάδας και οι ισχυροί σεισμοί
Η Λευκάδα είναι μία από τις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ελλάδας, καθώς ένα μεγάλο τεκτονικό ρήγμα διατρέχει το νησί από τον Βορρά προς τον Νότο, ακολουθώντας τη δυτική του ακτογραμμή.
«Το κύριο ρήγμα της Λευκάδας εκτείνεται υποθαλάσσια και συνεχίζει στο εσωτερικό της γης, κάτω από το νησί. Από την ιστορία της σεισμικής δραστηριότητας, γνωρίζουμε ότι αυτό το ρήγμα ενεργοποιείται σε δύο τμήματα:
- Το βόρειο, από το Δράγανο έως τον Άγιο Νικήτα,
- Το νότιο, που εκτείνεται από το Δράγανο προς το ακρωτήριο Δουκάτο και συνεχίζει στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λευκάδας και Κεφαλονιάς.»
Όπως εξήγησε, τα μεγέθη των σεισμών που μπορεί να προκαλέσει αυτό το ρήγμα φτάνουν τα 6,5 Ρίχτερ. Οι πιο πρόσφατοι μεγάλοι σεισμοί που καταγράφηκαν στη Λευκάδα ήταν το 1948, το 2003, το 2015, ενώ υπάρχουν και καταγεγραμμένες δονήσεις στις αρχές του 20ού αιώνα.
«Αν αναλύσουμε τα ιστορικά δεδομένα, φαίνεται πως υπάρχει μία χρονική διαφορά περίπου 50-60 ετών μεταξύ ισχυρών σεισμών στο ίδιο κομμάτι του ρήγματος. Αυτό σημαίνει πως, από το 2015 έως σήμερα, το χρονικό διάστημα είναι μικρό για να περιμένουμε έναν νέο μεγάλο σεισμό.»
Ωστόσο, υπογράμμισε πως υπάρχουν και μικρότερα ρήγματα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν δονήσεις χαμηλότερης έντασης, χωρίς όμως να αναμένονται σοβαρές ζημιές.
Η Λευκάδα αντέχει – Η σημασία της αντισεισμικής θωράκισης
Ο σεισμολόγος τόνισε πως, παρά τους ισχυρούς σεισμούς που έχουν πλήξει το νησί, η Λευκάδα έχει αποδείξει ότι αντέχει.
«Οι υποδομές της Λευκάδας έχουν δείξει μεγάλη αντοχή στους σεισμούς. Ακόμα και στον μεγάλο σεισμό του 2015, το νησί δεν κατέρρευσε. Αυτό οφείλεται στη σταδιακή βελτίωση των αντισεισμικών κανονισμών που εφαρμόζονται στην περιοχή.»
Ο κ. Καρακώστας επισήμανε πως οι συνεχείς έλεγχοι σε δημόσια κτίρια, σχολεία και νοσοκομεία είναι ζωτικής σημασίας.
«Η γνώση της σεισμικής δραστηριότητας μας βοηθά να σχεδιάζουμε καλύτερα τις υποδομές. Στη Λευκάδα, έχουμε εγκαταστήσει ένα νέο σύστημα μέτρησης ραδονίου, το οποίο μας επιτρέπει να παρακολουθούμε τη σεισμική συμπεριφορά της περιοχής με μεγαλύτερη ακρίβεια.»
Μπορούν να προβλεφθούν οι σεισμοί; – Καταρρίπτοντας μύθους
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που τέθηκαν στον σεισμολόγο ήταν αν υπάρχει δυνατότητα πρόβλεψης των σεισμών.
«Η ακριβής πρόβλεψη ενός σεισμού – δηλαδή το πότε, πού και με τι μέγεθος θα συμβεί – δεν είναι εφικτή με τα μέσα που διαθέτουμε σήμερα.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναλύουμε τα ιστορικά δεδομένα, να παρακολουθούμε τα ρήγματα και να εξάγουμε πιθανές τάσεις, αλλά δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι ένας σεισμός θα γίνει σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή.»Τι είναι η βοή που συνοδεύει τους σεισμούς;
Πολλοί κάτοικοι της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς αναφέρουν συχνά ότι ακούν έναν θόρυβο (βοή) πριν από έναν σεισμό.
«Η βοή που ακούμε πριν από έναν σεισμό οφείλεται στα επιμήκη κύματα, τα οποία μεταδίδονται στον αέρα δημιουργώντας μικρές συμπυκνώσεις και αραιώσεις.
Αυτό σημαίνει ότι τα ηχητικά κύματα που φτάνουν πρώτα στα αυτιά μας είναι αποτέλεσμα των πρώτων σεισμικών κυμάτων, τα οποία προηγούνται της ισχυρής δόνησης.»Σε πολλές περιπτώσεις, οι κάτοικοι αναφέρουν ότι «άκουσαν τον σεισμό» αντί να πουν «τον ένιωσαν».
«Όταν ο σεισμός είναι μικρός, πολλές φορές ακούμε μόνο τη βοή χωρίς να αισθανθούμε τη δόνηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα πρώτα σεισμικά κύματα φτάνουν στον αέρα, προκαλώντας έναν υπόκωφο θόρυβο.»
Η Λευκάδα στις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ευρώπης
Αναφερόμενος στη σεισμική δραστηριότητα του νησιού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο καθηγητής επιβεβαίωσε ότι η Λευκάδα, μαζί με την Κεφαλονιά, συγκαταλέγονται στις πιο σεισμογενείς περιοχές της Ευρώπης.
«Από σεισμολογικής πλευράς, η περιοχή της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς συγκεντρώνει την υψηλότερη σεισμικότητα στην Ευρώπη.
Οι σεισμοί που σημειώνονται εδώ είναι από τους μεγαλύτερους που καταγράφονται στην ήπειρο, γεγονός που καθιστά την αντισεισμική προστασία ακόμα πιο σημαντική.»Ωστόσο, η σωστή ενημέρωση και η εφαρμογή των αντισεισμικών κανονισμών αποτελούν την καλύτερη προστασία.
«Δεν υπάρχει λόγος πανικού. Η Λευκάδα έχει δείξει ότι αντέχει στους σεισμούς.
Αυτό που χρειάζεται είναι ψυχραιμία, σωστή πληροφόρηση και εφαρμογή των κανόνων ασφαλείας.»Πού μπορούν να βρουν οι πολίτες πληροφορίες για τους σεισμούς
Τα δεδομένα των σεισμολογικών καταγραφών είναι διαθέσιμα στο κοινό.
«Όποιος θέλει να παρακολουθεί τη σεισμική δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο, μπορεί να επισκεφθεί τις ιστοσελίδες:
- bbnet.noa.gr (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών)
- Τομέας Γεωφυσικής του ΑΠΘ
Όλα τα δίκτυα και οι σεισμολογικοί σταθμοί στην Ελλάδα είναι συνδεδεμένοι μεταξύ τους, παρέχοντας άμεση ενημέρωση.»Με την επιστημονική κοινότητα να συλλέγει συνεχώς νέα δεδομένα, η κατανόηση και η προετοιμασία απέναντι στους σεισμούς γίνεται ολοένα και πιο αποτελεσματική.